29 apr Onzorgvuldig handelen faillissementscurator lastig aan te tonen
Een faillissementscurator zou onzorgvuldig, en dus onrechtmatig, hebben gehandeld toen hij beslag legde op een vliegtuig. Volgens de rechtbank is dat niet aangetoond, en is de curator niet aansprakelijk.
Een BV die zich bezighoudt met de verkoop van belastingvrije artikelen in passagiersvliegtuigen gaat failliet. In het Nederlandse register voor burgerluchtvaartuigen staat dit vliegtuig ingeschreven op naam van de BV. De BV is dus eigenaar van het vliegtuig. Dit blijkt ook uit een verkoopovereenkomst, waarbij een holding het vliegtuig heeft verkocht aan de BV. Daarnaast is er een houderschapsverklaring waarin staat dat de holding de houder is. Op basis van deze informatie concludeert de faillissementscurator dat het vliegtuig tot de failliete boedel van de BV behoort. De bestuurder van de holding beweert echter dat de holding de eigenaar is, waardoor het vliegtuig niet in de boedel zou vallen.
Beslaglegging
Omdat de bestuurder van de holding weigert te zeggen waar het vliegtuig zich bevindt, legt de curator conservatoir beslag tot afgifte op het vliegtuig. Maar een in procedure die daarop volgt wijst de voorzieningenrechter de vordering van de curator tot afgifte van het vliegtuig af, en heft het conservatoire beslag weer op. Dat is voor de holding aanleiding om de curator aansprakelijk te stellen voor de schade die deze heeft gelopen. Niet alleen wordt de curator hoofdelijk aansprakelijk gehouden, ook het advocatenkantoor waar hij bestuurder is. Beiden zouden onrechtmatig tegenover de holding hebben gehandeld: de curator door lichtvaardig en onnodig beslag op het vliegtuig te leggen (het zou duidelijk zijn dat de holding de eigenaar was), en het advocatenkantoor omdat het de curator financieel in staat stelde onrechtmatig te handelen.
Pro se aansprakelijkheid
In het faillissementsrecht is het uitgangspunt dat een curator die een onrechtmatige daad pleegt, in beginsel alleen in hoedanigheid van zijn functie aansprakelijk is (q.q.). Dan moet de boedel de door de curator veroorzaakte schade dragen – tenzij de curator in persoon (pro se) aansprakelijk wordt gehouden. Dat is pas aan de orde als de curator persoonlijk een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Dan moet hij het onjuiste van zijn handelen hebben ingezien of dat redelijkerwijze behoorde in te zien.
Boedel vereffenen
Op de curator rust de wettelijke taak om de boedel van de BV te beheren en te vereffenen. Hij moet het vermogen van BV in kaart brengen en (indien nodig) veilig stellen voor verhaal, zodat de gezamenlijke schuldeisers daaruit kunnen worden betaald. Het leggen van conservatoir beslag vormt daartoe een efficiënt middel.
Bodemprocedure
Voordat de curator beslag legde, moest bij beoordelen of het vliegtuig tot de boedel van de BV behoorde. Deze curator beschikte over de koopovereenkomst en de houderschapsverklaring, die beide door de BV en holding zijn ondertekend. Gelet hierop kon de curator, aldus de rechtbank, in redelijkheid concluderen dat het vliegtuig mogelijk tot de boedel van de BV behoorde. De holding wilde niet vertellen wat de vindplaats van het vliegtuig was, terwijl er een reële kans op vervreemding was. Nu de curator het vermogen van de BV moet veiligstellen, kan niet worden gezegd dat hij in redelijkheid niet tot de beslaglegging heeft kunnen overgaan zonder eerst in een bodemprocedure te achterhalen of het vliegtuig tot de boedel behoorde. Het staat de curator in beginsel vrij op grond van een eigen afweging te bepalen hoe het belang van de boedel het beste kan worden gediend.
Machtiging
Deze curator wilde niet het risico lopen dat het vliegtuig voor verhaal verloren zou gaan en legde er daarom beslag op. Daarvoor diende hij bij de rechter-commissaris een verzoek in om hem te machtigen om een kort geding te voeren tegen de holding over afgifte van het vliegtuig, en die machtiging is ook verleend. Daarom kan niet worden gezegd dat de curator lichtvaardig en onnodig beslag heeft gelegd. Dat de voorzieningenrechter het beslag direct heeft opgeheven, betekent niet dat de curator het beslag onrechtmatig heeft gelegd en gehandhaafd.
Niet onzorgvuldig
De vraag wie eigenaar is van het vliegtuig zal moeten worden beantwoord in de recent door de curator gestarte bodemprocedure. Pas wanneer daarin wordt vastgesteld dat de holding (toch) eigenaar is van het vliegtuig, zou mogelijk kunnen worden geconcludeerd dat er sprake is van een inbreuk op een recht van de holding. Maar zelfs dat wil niet zeggen dat de curator onrechtmatig heeft gehandeld – daarvoor zou de curator onzorgvuldig moeten hebben gehandeld. En daarvan is geen sprake. Nu de curator in zijn hoedanigheid als curator niet onrechtmatig heeft gehandeld, is er ook geen sprake van onrechtmatig handelen door de curator in persoon (pro se), en ook niet door zijn advocatenkantoor, zo oordeelt de rechtbank.