18 jan Arbeidsvoorwaarden mogen na flitsfaillissement niet versoberen
Toen in 2014 garnalenverwerker Heiploeg failliet ging, maakte het bedrijf direct een doorstart. De arbeidsomstandigheden van de werknemers die werden overgenomen – een deel werd ontslagen – verslechterden. Dat is niet volgens de regels, oordeelde het Europees Hof van Justitie.
Daags nadat het Groningse bedrijf Heiploeg failliet ging werden de activiteiten alweer doorgezet, bij een andere onderneming. Van de driehonderd werknemers die bij Heiploeg in dienst waren, werden er negentig ontslagen. De resterende 210 mensen konden bij het nieuwe bedrijf aan de slag – echter tegen slechtere arbeidsvoorwaarden. Zo verloren zij, volgens de vakbonden, onder meer vrije dagen, eindejaarsuitkeringen en toeslagen voor onregelmatige werktijden.
Flitsfaillissement
Deze snelle doorstart was voorbereid in een zogenoemde pre-pack. In zo’n ‘flitsfaillissement’ wordt, voorafgaand aan het faillissement, met mogelijk geïnteresseerde overnamekandidaten gesproken, zodat het bedrijf de werkzaamheden snel kan voortzetten. Dat is goed voor de werkgelegenheid en ook voor de klanten van het bedrijf.
Strijd met Europese regels
Twee vakbonden startten echter een procedure. De pre-pack zou in strijd zijn met een Europese richtlijn die de rechten van werknemers bij de overgang van een onderneming beschermt. De vakbonden eisten dat de werknemers die waren overgenomen konden blijven werken onder dezelfde arbeidsvoorwaarden als bij Heiploeg. Ze vonden dat de pre-packconstructie werd misbruikt om goedkoop van werknemers af te kunnen en anderen te dwingen een slechtere arbeidsovereenkomst te accepteren.
Overgang van onderneming?
Het bedrijf dat de garnalenverwerking met een groot deel van de Heiploeg-mensen overnam, vond dat hier sprake was van een ‘overgang van onderneming’ binnen een faillissementsprocedure. In dat geval hoeven de werknemers niet automatisch dezelfde arbeidsvoorwaarden te behouden. Volgens de vakbonden ging het in feite om een voortzetting van hetzelfde bedrijf onder een nieuwe eigenaar. En dan is een versobering van de arbeidsvoorwaarden niet toegestaan.
Cassatie
Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden oordeelde in juli 2018 ook in de lijn van Heiploeg. Tegen deze uitspraak stelde vakbond FNV cassatie in bij de Hoge Raad. Die stelde vervolgens prejudiciële vragen aan het Europees Hof van Justitie over de uitleg van de Europese richtlijn.
Dezelfde arbeidsvoorwaarden
Begin december 2021 kwam de advocaat-generaal (Giovanni Pitruzzella) bij het Hof van Justitie met een antwoord. De Nederlandse rechters hebben ten onrechte Heiploeg een uitzonderingspositie gegeven. De overname van Heiploeg na het faillissement werd tot in de puntjes voorbereid. De werknemers zouden daarom wel degelijk hun arbeidsvoorwaarden moeten behouden. Werknemers ontslaan is in zo’n geval wel toegestaan, als dat maar goed wordt gemotiveerd, aldus de advocaat-generaal in zijn advies.
Definitieve uitspraak
Het advies van de advocaat-generaal is niet bindend. Verwacht wordt dat het Europees Hof over enkele maanden zelf over deze zaak zal beslissen. Op basis daarvan zal de Hoge Raad definitief uitspraak doen over de Heiploeg-zaak.