12 mei Bank niet aansprakelijk voor schade na crypto-oplichting
Door een truc wordt een klant van een bank opgelicht. Er wordt een groot bedrag van zijn rekening overgeboekt naar een cryptoplatform. De klant vindt dat de bank hem daartegen had moeten beschermen. Maar de rechtbank vindt dat de bank haar zorgplicht niet heeft geschonden.
Via een online advertentie besluit een man voor € 4.500 aan cryptomunten kopen. Om dat te realiseren krijgt hij hulp van iemand die hij niet kent. De man geeft die persoon – later blijkt: de oplichter – de toegang tot en controle over zijn computer en telefoon. Zonder dat de man het weet wordt geprobeerd een fors geldbedrag van zijn rekening over te boeken naar een cryptoplatform. De bank vertrouwt de afwijkende betaling niet en bevriest de betalingsopdracht. Desondanks lukt het de oplichter later weer in te loggen op de bankrekening van de man, die daarbij zelf meekijkt. Zo wordt alsnog € 97.000 van zijn rekening gehaald. Die nacht blokkeert de bank de betaalrekening van de man.
Oplichting
In een telefoongesprek met de bank zegt de man dat hij deze transactie bewust heeft willen maken, waarop de bank de blokkering weer opheft. Later ontdekt de man dat het bedrag is overgeboekt naar het cryptoplatform – en dat was níet de bedoeling, het bedrag was voor een ander doel bestemd. Bij het cryptoplatform zijn bitcoins opgenomen en die zijn verstuurd naar een andere wallet, waartoe de man geen toegang heeft. De man doet aangifte van oplichting.
Financieel gevaar
Bij de rechtbank Amsterdam vordert de man € 97.000 van de bank. De bank zou haar zorgplicht hebben geschonden door de betaling aan het cryptoplatform niet tegen te houden of terug te halen. De bank wist van het mogelijk financieel gevaar voor de man, beweert hij: de bank had aanvankelijk niet voor niks zijn betaalrekening tijdelijk geblokkeerd. De bank had moeten doorzien dat de man werd opgelicht. Daarnaast bankiert het cryptoplatform bij dezelfde bank, die het saldo had kunnen bevriezen om zo het geld veilig te stellen.
Subjectief gevaarsbewustzijn
Op banken rust een bijzondere zorgplicht. Een bank moet erop toezien dat er op haar betaalrekeningen geen activiteiten plaatsvinden die een financieel gevaar vormen voor de rekeninghouder. Ontdekt een bank onregelmatigheden, zal zij tot actie moeten overgaan. Dit heet het subjectief gevaarsbewustzijn. Onder financieel gevaar valt niet een onverantwoorde uitgave: de zorgplicht van een betaaldienstverlener gaat niet zover dat het de bestedingsvrijheid van haar klanten aantast. Een vrijwillige betaling aan een cryptoplatform betekent nog niet een financieel gevaar op waarop een bank bedacht moet zijn.
Verifiëren
Ook hoeft een bank voor het uitvoeren van een betaalopdracht niet de juistheid van de gegevens te verifiëren. Indien achteraf blijkt dat het rekeningnummer niet correct is, is de bank niet aansprakelijk voor de schade die de betaler daardoor lijdt. Wel moet een bank op verzoek van de betaler zich inspannen om het geld terug te krijgen.
Zorgplicht
Volgens de rechtbank had deze bank geen gevaarsbewustzijn. De bank bevroor wel de betaalopdrachten en blokkeerde de rekening, maar deed dat slechts uit voorzorg en zonder te weten dat er oplichters in het spel waren. De man vindt dat de bank hem had moeten beschermen toen hij de bevriezing van de betaalopdracht omzeilde. Dat vindt de rechtbank niet: zo had de man de bank niet verteld dat hij de controle over zijn computer en telefoon uit handen had gegeven aan iemand die hij niet kende. De bank mocht denken dat de man daadwerkelijk een groot geldbedrag wilde overboeken. De bank wist niet dat de man gevaar liep voor oplichting. Dan kan niet worden gevergd dat de bank ingreep. De bank is niet in haar zorgplicht tekortgeschoten. De rechtbank houdt de bank niet aansprakelijk voor de schade die de man door de oplichting heeft geleden.