07 mei Banken moeten ook zakelijke rekening verstrekken aan coffeeshops
Banken zien coffeeshops vaak als een integriteitsrisico. Maar deze sector categoraal afwijzen mag niet. Van elke coffeeshop moet afzonderlijk worden getoetst of het een bankrekening mag openen.
Een coffeeshophouder heeft decennialang een privérekening bij een bank. Hij heeft ook vijf jaar een zakelijke rekening bij die bank gehad. De bank heeft die rekening opgezegd, omdat het geen coffeeshop als cliënt wilde. Vanaf dat moment gebruikt de man zijn privérekening ook voor betalingen van en aan de coffeeshop. Maar ook die rekening heeft de bank opgezegd, omdat de man deze in strijd met de voorwaarden zakelijk gebruikte. Nu de man geen bankrekening meer heeft, eist hij bij de rechtbank dat de bank weer een privé- en zakelijke rekening opent. Als hij die procedure verliest, gaat hij in hoger beroep bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
Gedoogde bedrijven
Enkele jaren geleden werden coffeeshops allemaal uitgesloten van een zakelijke bankrekening. Rond 2010 kwam men tot inzicht dat het praktisch onmogelijk is om zonder bankrekening deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer. Ook gedoogde bedrijven moeten toegang hebben tot betaalfaciliteiten, vond het kabinet. Banken mogen wel toetsen of een individuele coffeeshop een onacceptabel risico vormt.
Begrip
Het gerechtshof heeft er begrip voor dat deze coffeeshophouder – zijn bedrijf had ruim tien mensen in dienst – zijn privérekening noodgedwongen gebruikte voor zakelijke transacties. De bank had de zakelijke rekening niet eens mogen opzeggen, vindt het hof. Opmerkelijk is ook dat de bank jarenlang niet protesteerde tegen het zakelijke gebruik van de privérekening. Dit ‘wist’ de bank naar eigen zeggen niet maar dat gelooft het hof niet: vanaf die rekening werden immers typisch zakelijke kosten als belastingen en pensioenafdrachten betaald.
Contractsvrijheid
Er bestaat geen wettelijk recht op een zakelijke bankrekening. Voor banken geldt contractsvrijheid, maar deze is volgens het hof niet onbegrensd. Op banken kan, op grond van hun maatschappelijke positie, ook voor niet-consumenten de verplichting rusten een betaalrekening aan te bieden. Zonder betaalrekening is het immers vrijwel onmogelijk om een bedrijf te exploiteren. Wel kunnen banken een gerechtvaardigd belang hebben om cliënten te weigeren als er integriteitsrisico’s bestaan. Het belang van de bank moeten worden afgewogen tegen dat van de onderneming die de rekening aanvraagt.
Contante omzet
In deze zaak beroept de bank zich op het interne beleid: een onderneming krijgt geen zakelijke rekening als van de jaarlijks omzet meer dan € 120.000 contant is, of meer dan 10 procent. Contant geld is een risicofactor. Deze coffeeshop had jaarlijkse contante omzetten van een half tot één miljoen euro, en kwam dus niet in aanmerking voor een zakelijk rekening. Maar het hof vermoedt dat de bank coffeeshops nog steeds categoraal uitsluit.
Integriteitsrisico’s
Nu de coffeeshop geen contante stortingen deed, vraagt het hof zich af welke integriteitsrisico’s de contante omzet voor de bank meebrengt. Een coffeeshop is een legale exploitatie – dat de inkoop wordt gedoogd en daarom contant geschiedt, moet volgens het hof buiten beschouwing blijven. Anders is toch sprake van een categorale uitsluiting, wat juist niet de bedoeling is. Een rekening mag alleen worden geweigerd bij specifieke risico’s, en die zijn er in deze kwestie niet. In plaats van de zakelijke rekening te weigeren had de bank de aanvraag van deze coffeeshophouder moeten toetsen. Nu klanten steeds meer met de pin afrekenen (die zijn traceerbaar en herleidbaar), zijn er eigenlijk geen integriteitsrisico’s.
Belangenafweging
Deze coffeeshophouder kon ook bij andere banken geen zakelijke rekening krijgen. Via zijn eerdere zakelijke rekening bij deze bank betaalde hij belastingen, de salarissen en pensioenafdrachten. Er was sprake van een jarenlang ordentelijk lopende onderneming. Worden de belangen van beide partijen afgewogen, dan resteert maar een oordeel: de bank moet de coffeeshophouder alsnog een zakelijke rekening aanbieden. Wel moet de gehele omzet dan via pintransacties lopen, en is het afstorten van contant geld niet toegestaan.
Dwangsom
De bank had ook de privérekening niet mogen opzeggen. De coffeeshophouder moet ook een nieuwe privérekening krijgen, die hij niet voor zakelijke doeleinden mag gebruiken. Werkt de bank hier niet aan mee, dan worden forse dwangsommen verbeurd: € 25.000 per dag met een maximum van € 1.000.000.